14 Sep Voltijds werken in 4 dagen in het openbaar ambt
In de openbare sector is het (voor de federale overheidsdiensten) zover: de werkweek van 4 dagen wordt er (onder voorwaarden) geïntroduceerd. Want de ministerrraad heeft het ontwerp van koninklijk besluit in die zin goedgekeurd op 1 september. Men kan voltijds werken in 4 dagen of alternerend per week.
Elke organisatie zal zelf kunnen beslissen of zij in dit stelsel stapt of niet en kan het ook eventueel veranderen.
Ieder betrokken ambtenaar kan een aanvraag daartoe indienen wanneer het nieuwe stelsel zal zijn ingevoerd binnen de dienst, en dient ervoor een goedkeuring te krijgen. Die goedkeuring zal beperkt zijn in de tijd, namelijk 3 maanden minimum en 6 maanden maximum.
Deze nieuwe arbeidsverdeling is reeds mogelijk voor bedienden in de privésector sinds november 2022.
Welke ervaring heeft men ermee?
In april 2023 heeft Securex nagegaan of deze maatregel kans op succes had door de invoering ervan na te gaan in de bedrijven met minder dan 1.000 werknemers maar voor in totaal iets meer dan 100.000 betrokkenen, wat ongeveer 2% is van de totale arbeidsbevolking in dit land.
Het minste wat men kan zeggen is dat het nieuw stelsel een echte flop is. Slechts 0,73% van de werknemers zijn erin gestapt, en volgens Claeys & Engels heeft 70% van de mogelijk betrokkenen het stelsel geweigerd. Waarom? De arbeidsorganisatie wordt er complexer door, zelfs ronduit angstwekkend.
Of, zoals Securex het zegt, “de arbeidsregeling wordt er complexer door. En zeker als bepaalde werknemers kiezen voor de vierdagenweek en anderen niet, binnen arbeidsploegen die bijvoorbeeld een permanentie dienen te verzekeren of binnen ploegen die met de klanten contacten hebben“. Hoe kan men inderdaad een evenwicht vinden en een zekere vorm van rechtvaardigheid tussen bedienden en arbeiders maar ook tussen werknemers van wie aanwezigheid op de werkvloer wordt verondersteld?
Ook een ander sociaal secretariaat, SD Worx, heeft de resultaten bekendgemaakt van een eigen onderzoek over dit onderwerp. En diens resultaten blijken overeen te stemmen met deze van Securex. Van de ondervraagde ondernemingen zijn er slechts 7% Brusselse KMO’s en 3% Waalse KMO’s die het stelsel zouden willen toepassen.
Deze laatsten zijn minst pessimistisch op dit vlak: 41% zijn van mening dat het stelsel voordelen biedt, ook al denken 34% het omgekeerde.
Vlaanderen heeft het voorstel ijzig opgenomen: slechts 20% van de KMO’s menen dat het stelsel nieuwe werknemers kan aantrekken. Maar 45% zijn helemaal niet overtuigd.
Acerta en Stepstone bevestigen: bijna 6 actieve Belgen op 10 zijn geen voorstander van de vierdagenweek. Maar er blijkt meer belangstelling onder de jongeren: 47,6% van de werknemers tussen 20 en 30 jaar oud willen liever 4 langere dagen presteren…
Het weinige succes dat het stelsel heeft meegebracht kan dus verklaard worden door de organisatorische chaos die eruit zou voortvloeien, en door het feit dat 3 actieve Belgen op 4 minder werken zouden willen investeren in hun familiaal leven. De vakbonden onderstrepen dat de vierdagenweek, als 1 dag vrijkomt, in de praktijk werkdagen met zich brengt van 9 tot 10 uren. Dit is absluut onhoudbaar voor vrouwen, vooral voor die er alleen voorstaan. De vakbond ziet de maatregel eerder als een stap naar de 32-urenweek.
In Luxemburg past men reeds de vierdagenweek toe met arbeidsduurvermindering
Dit is het geval bij RH Expert, een Luxemburgs bedrijf gespecialisserd in human ressources. Het credo van Laurent Chappelle, zijn CEO? “Zich concentreren op het werk dat moet gebeuren en niet op de tijd”. In een interview verschenen in Paperjam, een magazine voor ondernemers, onderstreept hij de belangrijkste voordelen van deze maatregel. Ook al worden minder uren gepresteerd, de productiviteit ligt hoger, en de verloning is beter. “De werknemers werken tussen 32 en 36 uren per week“, en dit volgens de doelstellingen die het management nastreeft voor die week. Om een en ander leeftbaar te houden, is de werktijd flexibel: tussen 6.30 en 10 u wordt er gestart, en de werkdag eindigt tussen 17 en 20.30 uur.
PwC, heeft van zijn kant het « Belgisch » stelsel willen toepassen met werkdagen van rond 10 uren. De resultaten waren betwistbaar. Lieven Lambrecht, HR-directeur, vertelt dat de helft van de werknemers geen belangstelling had en er de voorkeur aan gaf het huidige werkritme verder te zetten, terwijl anderen snel opmerkingen maakten over te lange werkdagen. Diegenen die 4 dagen werkten gingen de vrije dag naar het gemeentehuis, bij de tandarts, maar het stelsel was minder flexibel dan de mogelijkheid om op een andere dag een paar uren vrij te nemen. PwC is voorstander van flexibele uren eerder dan een stelsel van 40 uren op 4 dagen, dat veel te intens is. De arbeiders gaan naar een stelsel van twee weken van 9 dagen samen, waarbij zij vrij mogen kiezen welk ritme ze willen. Een en ander is natuurlijk slechts mogelijk omdat de Luxemburgse arbeidscode dit toelaat, vooral via artikel 211-18.
Ook is het zo dat in Luxemburg vakbonden en bazen verschillen van mening: flexibeler werken ja, maar zonder minder uren voor de enen, en arbeidstijdvermindering voor de anderen, via een hogere productiviteit, die tenslotte sinds decennia stijgt.