Het imposante gebouw uit de 18e eeuw rijst trots op in het hart van Bérat, op twintig minuten van Toulouse. Van achter zijn stenen muren kijken twee eeuwen geschiedenis neer op de nieuwe bewoners. Deze hebben zich gewaagd aan een uniek sociaal experiment: ze zijn met veertien ouderen en hebben de gok gewaagd om samen te leven in plaats van het vooruitzicht van een traditioneel verzorgingstehuis te accepteren.
Het begon allemaal in 2018, in de Utopiabioscoop. Anne-Marie Faucon, nu 78 jaar, en haar partner Michel Malacarnet organiseerden een debat na de vertoning van de film "Et si on vivait tous ensemble?" ["En wat als we allemaal samen zouden wonen?"]. "Het publiek was zeer enthousiast," herinnert ze zich. "De mensen deelden allemaal dezelfde angst: eenzaamheid in een verzorgingstehuis. Die avond was voor velen de trigger."
Het stel, oprichters van het netwerk van onafhankelijke bioscopen Utopia, doet vervolgens een oproep. Een tiental mensen, meestal onbekenden voor elkaar, reageren positief. "We hadden allemaal hetzelfde doel: de controle over ons leven behouden, actief blijven en vooral nooit meer alleen voelen," getuigt Jean-Claude, 75 jaar, een van de eersten die zich bij het avontuur aansloot.
Het ontdekte pand overtrof hun verwachtingen: 300 m², een park van twee hectare, bijgebouwen en een onbelemmerd uitzicht op het platteland met aan de horizon de zich aftekenende Pyreneeën. 14 deelnemers en 1,1 miljoen euro later wordt het landgoed het hunne via een coöperatie. "Het is de ideale constructie," legt Michel, 80 jaar, uit. "Iedereen koopt aandelen en krijgt ze terug als hij wil vertrekken. Geen vastgoedspeculatie, gewoon een gedeeld levensproject."
De werkzaamheden, vertraagd door de pandemie, worden in juli 2021 afgerond. De begane grond wordt een gemeenschappelijke leefruimte: een keuken die in een restaurant niet zou misstaan, een eetkamer voor dertig personen, een goed gevulde bibliotheek. Op de verdieping bevinden zich individuele appartementen van 25 tot 60 m², allemaal bereikbaar per lift.
"Om eerlijk te zijn, was ik bang dat ik in een cocon afgesneden van de wereld terecht zou komen," bekent Catherine, 68 jaar, die twee jaar geleden aankwam. "Maar het is precies het tegenovergestelde!" La Ménardière ontvangt regelmatig kunstenaars, vakantiegangers, organiseert vertoningen in zijn voormalige stallen die zijn omgebouwd tot bioscoop, en opentzijn deuren voor de 3.000 inwoners van Bérat.
Marie, een vakantieganger die de ervaring kwam uitproberen, vertelt: "Ik heb één van de gastenkamers gereserveerd om een idee te krijgen. De sfeer is buitengewoon. Je voelt hier niet de last van de jaren, maar een echte creatieve energie."
La Ménardière is geen geïsoleerd geval. Overal in Frankrijk ontstaan alternatieven. In Lille brengt La maison des Babayagas, opgericht door Thérèse Clerc, sinds 2012 oudere vrouwen samen in een participatieve woonvorm. In Nantes stelt het project L'Archipel senioren in staat een plek te delen terwijl ze hun onafhankelijkheid behouden.
Deze initiatieven beantwoorden aan een reële behoefte. Tegenover het gestandaardiseerde model verzorgingstehuis zoeken senioren naar meer menselijke oplossingen die hun autonomie en aspiraties respecteren.
Op het terrein van La Ménardière wandelen en praten bezoekers met de coöperanten. "We worden ouder, dat is onvermijdelijk," filosofeert Anne-Marie Faucon. "Maar we weigeren uit te doven. Hier blijven we uitvinden, creëren, delen. En vooral tonen we aan dat een ander model mogelijk is."
Op een moment dat het debat over de zorg voor ouderen in alle hevigheid woedt, verschijnt La Ménardière als een inspirerend model. Een weddenschap op autonomie en solidariteit die wel eens de toekomst van onze oude dag zou kunnen voorspellen.
Om La Ménardière te ontdekken: elke zaterdag worden evenementen georganiseerd voor degenen die zich door het project willen laten inspireren of het gewoon willen ontdekken.
84 Route de Gratens
31370 – Bérat
Frankrijk
lamenardiere.berat@gmail.com
+33 6 88 33 53 89
+33 6 72 18 97 48