Het Belgische pensioenstelsel staat steeds vaker ter discussie. Terwijl hervormingen broodnodig lijken om de toekomst van ons sociale model te waarborgen, groeit de wantrouwen onder jongeren. Cijfers liegen niet: volgens een recente enquête van het VBO verwacht bijna de helft van de jongeren dat ze geen wettelijk pensioen zullen ontvangen wanneer ze met pensioen gaan. Maar waarom zijn jongeren zo sceptisch, en wat ligt hieraan ten grondslag?
Tom, 25 jaar en afgestudeerd in de communicatiewetenschappen, is duidelijk in zijn mening:
"Eerlijk gezegd, ik geloof er gewoon niet meer in. Tegen de tijd dat ik 67 ben, zal er geen geld meer zijn om ons pensioen te betalen. Elke maand zie ik een flink deel van mijn loon verdwijnen naar sociale bijdragen, maar ik vraag me af of dat tegen dan nog enig nut zal hebben."
Veel jongeren delen dit gevoel van onzekerheid. Een studie van verzekeringsmaatschappij NN toont aan dat 71% van de 18-34-jarigen vreest geen wettelijk pensioen meer te krijgen wanneer ze de pensioenleeftijd bereiken.
Voor Karel, 29 jaar en zelfstandige in de IT-sector, gaat het niet alleen om cijfers.
"Het gaat niet enkel om het financiële aspect of politiek. Het is ook een kwestie van vertrouwen. We zien hervormingen komen en gaan, maar niets lijkt de kern van het probleem op te lossen. Het is ontmoedigend."
Jongeren zoals Karel voelen dat het systeem uit balans is geraakt. Ze betalen voor pensioenen waarvan ze niet zeker zijn dat ze er zelf ooit van zullen genieten. "Het voelt alsof we in een omgekeerde piramide zitten waar jongeren bijdragen leveren voor een model dat in de toekomst mogelijk niet meer bestaat," voegt hij toe. Dit wantrouwen in het systeem is voor velen een belangrijke reden waarom ze niet meer geloven in het wettelijke pensioen.
Het groeiende scepticisme van jongeren wordt gevoed door het publieke debat dat steeds vaker de zwakke punten van het pensioenstelsel blootlegt. Het VBO waarschuwt dat het huidige systeem onhoudbaar is, gezien de vergrijzing en de stijgende levensverwachting. Deze ontwikkelingen leggen een zware last op de betaalbaarheid van pensioenen.
"We weten dat het systeem moet worden aangepast," zegt Femke, 27 jaar en studente in de sociale wetenschappen. "Maar het lijkt alsof politici bang zijn om de juiste beslissingen te nemen. Ondertussen krijgen wij, de jongeren, het gevoel dat we de rekening zullen betalen."
Het probleem beperkt zich niet alleen tot de toekomst van het pensioen. Jongeren worstelen ook met hun huidige financiële situatie. Sparen voor later lijkt vaak een onbereikbare luxe.
"Ik heb gewoon geen geld om opzij te zetten," zegt Yasmina, 23 jaar en werkzaam in de horeca. "Ze vertellen ons dat we moeten nadenken over onze toekomst, maar hoe kunnen we dat doen als we nauwelijks rondkomen? De huur is hoog, de lonen blijven stilstaan. We kunnen het ons niet veroorloven om te sparen voor een aanvullend pensioen."
Deze situatie is geen uitzondering. Uit een enquête van Moustique blijkt dat bijna de helft van de jonge Belgen geen spaargeld heeft om hun pensioen voor te bereiden. Bovendien voelt het voor velen onhaalbaar om geld apart te zetten voor een pensioenspaarplan, vooral met de stijgende kosten van het dagelijks leven.
Om het vertrouwen van jongeren in het pensioenstelsel te herstellen, suggereren experts verschillende hervormingen. Eén van de opties die vaak wordt genoemd, is het beperken van de duur van werkloosheidsuitkeringen, zoals sommige jongeren ook voorstelden in de enquête van het VBO. Dit zou volgens hen het systeem eerlijker en duurzamer maken.
"Hervormingen zijn absoluut noodzakelijk, maar we moeten een langetermijnvisie hebben," zegt Johan de Bruyn, een expert in sociaal beleid. "Jongeren moeten het gevoel krijgen dat ze niet alleen bijdragers zijn zonder enig perspectief op rendement."
Een van de mogelijke oplossingen zou zijn om het aanvullend pensioen te versterken en jongeren aan te moedigen vroeg te beginnen met sparen. Dit kan aantrekkelijker worden gemaakt met extra fiscale voordelen. Maar voor veel jongeren blijft dit enkel mogelijk als hun loon voldoende ruimte laat om structureel te sparen.
Hoewel de onzekerheid blijft, blijven sommige jongeren hopen dat een eerlijker en duurzamer pensioenstelsel mogelijk is. "We hebben een nieuw sociaal contract nodig tussen de generaties," besluit Tom. "Anders verliezen we niet alleen ons pensioenstelsel, maar ook het vertrouwen in het hele systeem."
De komende jaren zullen cruciaal zijn om te zien of de hervormingen zullen komen die nodig zijn om het vertrouwen van jongeren te herstellen. Alleen door het vinden van de juiste balans kan ervoor gezorgd worden dat de jongeren van vandaag nog kunnen geloven in hun pensioen van morgen.